Pojawienie się zjawiska pandemii wirusa SARS-CoV-2 jest względnie nową sytuacją, którą każdego dnia próbujemy zdefiniować i lepiej poznać. Każda nowa sytuacja, która wiąże się
z niepokojem może wywoływać silne emocje, a w tej sytuacji także w jakimś stopniu dezorganizację życia codziennego. W związku z tym, każdego dnia próbujemy coraz lepiej się przystosować. Aby pomóc sobie i naszym bliskim powinniśmy umieć rozpoznawać niepokojące objawy stresu pojawiającego się z powodu pandemii oraz poznać sposoby radzenia sobie z nim.
Reakcja zarówno dorosłych jak i dzieci/młodzieży na pojawienie się zjawiska pandemii jest indywidualna i związana z wieloma czynnikami. W tej kwestii należy wziąć pod uwagę zarówno predyspozycje własne, uwarunkowania, doświadczenie życiowe jak i warunki ekonomiczne oraz otaczającą nas społeczność. Dzieci oraz młodzież należą do grupy osób, które mogą silniej zareagować na zjawisko pandemii wirusa SARS-CoV-2 w związku z tym mogą przejawiać więcej objawów stresu związanego z jej wybuchem. Intensywność tych objawów również może mieć
u nich szerszy zakres.
Wśród objawów stresu związanego z pojawieniem się zjawiska pandemii:
- występowanie nasilonych obaw i lęków o własne zdrowie i zdrowie najbliższych,\
- zmiany nawyków żywieniowych,
- problemy z koncentracją uwagi,
- problemy ze snem,
- trudności w sferze motywacyjnej (np. opuszczenie dotychczasowych zainteresowań, brak wyznaczania celów),
- pojawienie się objawów somatycznych t.j. bólu głowy czy bólu w różnych częściach ciała,
- nerwowość, obniżenie nastroju,
- zachowania opozycyjno-buntownicze,
- młodsze dzieci mogą wykazywać większą płaczliwość oraz powrót do zachowań, z których wyrosły.
Coraz częściej widoczne są także efekty izolacji spowodowanej nauczaniem zdalnym t.j.:
- lęk przed powrotem do szkoły,
- trudności w sferze społecznej m.in. w nawiązywaniu poprawnych relacji rówieśniczych
i utrzymaniu ich, - uczucie osamotnienia, niezrozumienia przez innych,
- brak motywacji do nauki oraz podejmowania innych aktywności szkolnych.
Czynności pomagające dzieciom/młodzieży w radzeniu sobie z pandemią:
- robienie przerw od napływających informacji dotyczących pandemii, ograniczenie ich ze względu na możliwość błędnej interpretacji,
- wprowadzenie rytuału ćwiczeń fizycznych (może być to nawet krótka aktywność sprowadzająca się do prostych ćwiczeń gimnastycznych),
- stosowanie ćwiczeń oddechowych i technik relaksacyjnych (najprostsze z nich to np.
- seria 5 powolnych, głębokich wdechów; słuchanie muzyki relaksacyjnej; kolorowanki relaksacyjne; ciepła kąpiel czy picie aromatycznej herbaty),
- regularne spożywanie zbilansowanych posiłków (niezdrowa dieta może wzmóc drażliwość, spowodować spadek energii oraz źle wpływać na nastrój),
- dbanie o odpowiednią ilość snu (minimum 7h snu, uczucie zmęczenia wzmaga lęki, obniża nastrój, obniża motywację do działania),
- spędzanie czasu w otoczeniu, które jest przyjemnie- chodzi zarówno o wygląd pomieszczenia jak
i otaczanie się rzeczami, które się lubi (szczególnie w przypadku nauczania zdalnego), - koncentracja na rzeczach, na które mamy wpływ, (skupianie się na postępowaniu zgodnie
z odgórnymi zaleceniami), - uporządkowanie dnia (godzina pobudki, przerwy na odpoczynek, określone godziny posiłków, aktywność fizyczna),
- w przypadku odbywania nauczania zdalnego pamiętanie o ubiorze- przebieranie się z piżamy, odpowiednie przygotowanie do zajęć- takie jak podczas nauki stacjonarnej,
- kontaktowanie się z bliskimi,
- kontrolowanie czasu korzystania z komputera (szczególnie podczas nauki zdalnej ograniczenie takich form relaksu jak gry komputerowe czy nadmierne korzystanie z mediów społecznościowych),
- pozytywne nastawienie (wśród wielu negatywnych informacji i nowych, trudnych wyzwań nie jest łatwe pozytywne myślenie, natomiast jej wyćwiczenie może pomóc w złagodzeniu wielu objawów stresu związanego z pandemią).
Niezwykle istotną kwestią jest rozmowa z bliskimi. Dzielenie się swoimi emocjami w tym niepokojem i frustracją związanymi z nowo powstałą sytuacją jest pewnego rodzaju ,,ujściem” negatywnych emocji. Dodatkowo ukazuje, że nie jesteśmy sami w przeżywaniu naszych uczuć. Zauważamy, że wiele innych ludzi odczucia podobnie. W przypadku dłużej utrzymującego się złego samopoczucia czy zachowań niepożądanych należy skontaktować się ze specjalistą.
Należy pamiętać, że reakcja dzieci i młodzieży często jest zależna od reakcji dorosłych. Dlatego ważne jest aby polegać na sprawdzonych informacjach dotyczących pandemii oraz starać się do nich podchodzić ze spokojem oraz pewnością. Postawa ta pomoże zwiększyć poczucie bezpieczeństwa podopiecznych. Należy również dać im możliwość wyrażania emocji
i podpowiadać metody redukcji stresu.
Gdzie się zwrócić o pomoc, kiedy jej potrzebujemy?
W chwili kryzysu można skorzystać m.in. z rozmów telefonicznych, w celu zasięgnięcia informacji psychoedukacyjnych, czy otrzymania pierwszej pomocy psychologicznej korzystając z infolinii, której adresy podane są na stronie:
https://www.gov.pl/web/koronawirus/gdzie-znajdziesz-pomoc-w-przypadku-pogorszenia-stanu-psychicznego
Opracowane przez:
Anna Duda, psycholog dzieci i młodzieży
Źródła
Strony internetowe:
https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/aktualnosci/230417,jak-radzic-sobie-ze-stresem-z-powodu-pandemii
https://uni.wroc.pl/jak-sobie-radzic-w-czasach-zarazy/
https://www.medyk.rzeszow.pl/jak-radzic-sobie-ze-stresem-porady-psychologa/
https://www.gov.pl/web/psse-kamienna-gora/pandemia-a-stres-jak-sobie-radzic
https://journals.viamedica.pl/psychiatria/article/view/29237
Literatura:
1. Borys B. Sytuacje ekstremalne i ich wpływ na stan psychiczny człowieka. Psychiatria 2004; 1 (2): 97–105.
2.Pyżalski J. (red.) (2020). Edukacja w czasach pandemii wirusa COVID-19. Z dystansem o tym, co robimy obecnie jako nauczyciele, Warszawa: EduAkcja
